Môi trường sống hiện đại và áp lực cuộc sống ngày càng gia tăng cũng góp phần vào tình trạng mọc mụn trứng cá. Ánh sáng mặt trời, ô nhiễm không khí, stress, chế độ ăn không lành mạnh và thiếu giấc ngủ đều có thể làm tăng nguy cơ mọc mụn trứng cá. Hãy cùng PO2 tìm hiểu về mụn trứng cá, cách điều trị mụn trứng cá từ cơ bản đến nâng cao.
Mụn trứng cá là gì?
Mụn trứng cá là một vấn đề da liễu phổ biến, xuất hiện ở cả nam và nữ ở nhiều độ tuổi. Nguyên nhân chính của mụn trứng cá là tắc nghẽn lỗ chân lông hoặc nang lông do bã nhờn, vi khuẩn và tế bào da chết. Đặc biệt, thanh thiếu niên và thanh niên là nhóm người thường gặp phải mụn trứng cá do sự thay đổi về nội tiết tố.
Tuy nhiên, nguy cơ mắc mụn trứng cá cũng tồn tại ở các độ tuổi khác nếu không có chế độ chăm sóc da và sinh hoạt phù hợp. Có nhiều loại mụn trứng cá phổ biến, bao gồm mụn đầu trắng, mụn đầu đen, mụn mủ và mụn do nấm (viêm nang lông do nấm). Mụn trứng cá thường xuất hiện nhiều nhất trên mặt, trán, ngực, vai và vùng lưng trên.
Mụn trứng cá không gây nguy hiểm cho sức khỏe tổng thể, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, mụn có thể gây đau, để lại sẹo hoặc gây nhiễm trùng cho da. Ngoài ra, mụn còn ảnh hưởng đến tâm lý, gây ra sự tự ti, mặc cảm và có thể dẫn đến tình trạng stress và trầm cảm. Điều trị mụn trứng cá từ sớm và chăm sóc da đúng cách là rất quan trọng để ngăn ngừa các vấn đề trên.
Cách điều trị mụn trứng cá nhẹ
Mụn trứng cá có thể được điều trị, tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ khác nhau, và có các phương pháp điều trị khác nhau. Trong trường hợp mụn trứng cá ở mức độ nhẹ, thường bao gồm mụn đầu trắng, mụn đầu đen, mụn sẩn và mụn mủ, có thể sử dụng các sản phẩm chăm sóc da phù hợp và một số loại thuốc trị mụn trứng cá không kê đơn để giải quyết tình trạng mụn.
Các sản phẩm chăm sóc da chứa thành phần như benzoyl peroxide và axit salicylic thường được sử dụng trong điều trị mụn trứng cá ở mức độ nhẹ. Benzoyl peroxide có tác dụng khô mụn, ngăn ngừa sự hình thành mụn mới và tiêu diệt vi khuẩn gây mụn. Việc sử dụng thường xuyên benzoyl peroxide có hiệu quả tốt. Axit salicylic giúp làm sạch tế bào chết trên da, làm thông thoáng lỗ chân lông và giảm tình trạng mẩn đỏ và sưng tấy trong mụn viêm. Điều này giúp giảm dần số lượng mụn và tăng tốc quá trình phục hồi da.
Tuy nhiên, nếu mụn trứng cá nặng hơn hoặc không đáp ứng với các phương pháp điều trị đơn giản, nên tìm kiếm sự tư vấn và điều trị từ bác sĩ da liễu để nhận được phương pháp điều trị phù hợp và chuyên nghiệp.
Phương pháp điều trị mụn trứng cá trung bình đến nặng
Khi mụn trứng cá ở mức độ trung bình đến nặng, với những biểu hiện như thời gian xuất hiện lâu, kéo dài và dai dẳng, số lượng mụn nhiều, mụn đang trong tình trạng viêm nhiễm và sưng tấy gây đau nhức, mụn có thể xuất hiện trên lưng và ngực, cũng như có sẹo mụn, việc điều trị sẽ cần đến sự can thiệp y khoa nhiều hơn là tự chăm sóc và sử dụng thuốc không kê đơn.
Bên dưới là diễn giải chuyên nghiệp cho đoạn văn về việc điều trị mụn trứng cá:
Thuốc bôi ngoài da:
- Retinoids và các loại thuốc có công dụng tương tự retinoid: Đây là thuốc được kê toa thường dùng để điều trị mụn trứng cá. Chúng chứa axit retinoic hoặc tretinoin và có dạng kem, gel hoặc lỏng. Thường được sử dụng vào buổi tối. Ban đầu, nên sử dụng 3 lần/tuần và sau đó tăng dần số lần sử dụng cho đến khi da đã quen thuốc thì dùng mỗi ngày. Cần lưu ý không sử dụng tretinoin cùng lúc với benzoyl peroxide vì hai hoạt chất này đều mạnh và có thể gây kích ứng da nếu không được kiểm soát cẩn thận.
- Kháng sinh: Được sử dụng để tiêu diệt vi khuẩn và giảm triệu chứng viêm, mẩn đỏ của mụn. Trong giai đoạn đầu điều trị, người bị mụn trứng cá trung bình hoặc nặng có thể cần kết hợp retinoid với kháng sinh.
- Axit azelaic: Đây là một loại axit tự nhiên có khả năng kháng khuẩn và có nguồn gốc từ một loại nấm men. Khi sử dụng kem hoặc gel chứa 20% axit azelaic hai lần mỗi ngày, có thể đạt được hiệu quả trong việc điều trị mụn trứng cá như các phương pháp điều trị thông thường. Phương pháp này an toàn để sử dụng cho phụ nữ mang thai và mẹ đang cho con bú. Tác dụng phụ thường gặp chỉ là kích ứng nhẹ trên da.
- Dapsone (Aczone): Đây là gel chứa 5% Dapsone được khuyên dùng trong việc điều trị mụn trứng cá viêm, đặc biệt là ở phụ nữ.
Thuốc uống:
- Kháng sinh: Thường sử dụng tetracycline (minocycline, doxycycline) hoặc macrolid (erythromycin, azithromycin) để điều trị mụn. Macrolid có thể được sử dụng cho những người không thể sử dụng tetracycline, bao gồm cả phụ nữ mang thai hoặc trẻ em dưới 8 tuổi. Thuốc kháng sinh dùng để điều trị mụn thường được sử dụng trong thời gian ngắn và có thể kết hợp với loại thuốc khác để ngăn ngừa tình trạng kháng kháng sinh.
- Thuốc tránh thai kết hợp: Các sản phẩm kết hợp progestin và estrogen, thuốc tránh thai kết hợp, có thể được sử dụng để điều trị mụn trứng cá. Tuy nhiên, cần mất vài tháng sử dụng thuốc để có hiệu quả.
- Thuốc kháng androgen: Sử dụng cho phụ nữ và trẻ em gái vị thành niên không phản ứng với thuốc kháng sinh. Thuốc này có khả năng ngăn chặn tác động của nội tiết tố androgen lên tuyến tiết dầu. Tác dụng phụ thường gặp là căng ngực hoặc đau bụng trong kỳ kinh nguyệt.
- Isotretinoin: Là một dẫn xuất của vitamin A và được kê đơn cho những người bị mụn trứng cá từ vừa đến nặng và không phản ứng với các phương pháp điều trị khác. Isotretinoin có tác dụng phụ tiềm ẩn như viêm ruột, trầm cảm hoặc có thể gây dị tật bẩm sinh. Do đó, khi sử dụng, người bị mụn cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ và theo dõi các tác dụng phụ thường xuyên.
Liệu pháp trị liệu khác:
Ngoài việc sử dụng thuốc, còn có một số phương pháp điều trị mụn trứng cá khác hiệu quả:
- Liệu pháp ánh sáng: Ánh sáng xanh hoặc đỏ được sử dụng để tiêu diệt vi khuẩn mà không gây tổn thương da. Tia cực tím (UV) không còn được sử dụng do nguy cơ gây ung thư da.
- Peel da: Phương pháp này sử dụng hóa chất như axit salicylic, axit glycolic hoặc axit retinoic để loại bỏ tế bào chết trên da. Tuy nhiên, kết quả chỉ kéo dài một thời gian ngắn và cần thực hiện lại định kỳ.
- Lấy nhân mụn: Sử dụng dụng cụ chuyên dụng để loại bỏ nhân mụn đầu trắng, mụn đầu đen hoặc các mụn nang. Kỹ thuật này giúp tạm thời cải thiện tình trạng mụn, nhưng có nguy cơ để lại sẹo lớn nếu không thực hiện đúng cách.
- Tiêm steroid: Các tổn thương da dạng mụn nốt và mụn nang có thể được điều trị bằng cách tiêm steroid. Liệu pháp này giúp cải thiện nhanh chóng và giảm đau. Các tác dụng phụ có thể bao gồm sự mỏng và thay đổi màu da ở vùng trị liệu.
Đối với trẻ em tuổi dậy thì
Theo học viện Da liễu Hoa Kỳ, một số thuốc bôi tại chỗ như benzoyl peroxide, adapalene và tretinoin có thể được sử dụng cho trẻ thanh thiếu niên trong độ tuổi dậy thì mà không có nguy cơ cao tác dụng phụ.
Tuy nhiên, hầu hết các thuốc điều trị mụn trứng cá đều khuyến cáo sử dụng cho người từ 12 tuổi trở lên. Trẻ em nhỏ hơn 12 tuổi cũng có thể mắc phải mụn trứng cá. Do đó, tốt nhất là phụ huynh nên đưa trẻ đến thăm bác sĩ chuyên khoa da liễu để được tư vấn về loại thuốc và liều lượng phù hợp cho trẻ.
Điều trị sẹo do mụn trứng cá
Sẹo mụn là một biến chứng phổ biến của mụn trứng cá. Bất kỳ loại mụn nào cũng có thể để lại sẹo, đặc biệt là mụn nốt sần và mụn nang khi “vỡ” có thể gây tổn thương vùng da xung quanh. Ngoài ra, việc nặn mụn không đúng cách cũng có thể gây hình thành sẹo mụn.
Để điều trị sẹo mụn, thường áp dụng các phương pháp phẫu thuật thẩm mỹ. Mặc dù không thể loại bỏ hoàn toàn sẹo mụn, nhưng các phương pháp này có thể cải thiện đáng kể tình trạng da. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến:
- “Mài” da: Phương pháp này sử dụng laser, hóa chất (peel da) hoặc dụng cụ chuyên biệt (siêu mài mòn bằng đầu kim cương) để loại bỏ lớp da trên cùng. Sau vài tháng điều trị, da sẽ phục hồi và sẹo mụn sẽ được cải thiện và làm mờ đi. Kỹ thuật mài da bằng laser có ưu điểm là có thể điều chỉnh độ mài da chính xác từng milimet.
- Điều trị bằng laser: Phương pháp này thường được sử dụng cho mụn trứng cá từ nhẹ đến trung bình. Có hai loại laser được sử dụng: laser bóc mô da (loại bỏ một phần da xung quanh sẹo để tạo ra vùng da mới mịn màng hơn) và laser không bóc da (kích thích tăng trưởng collagen mới giúp da phục hồi từ tổn thương và cải thiện vẻ ngoài của sẹo).
- Kỹ thuật Punch: Đây là kỹ thuật thường được sử dụng để điều trị sẹo mụn lõm. Kỹ thuật này có 3 dạng: bấm cắt sẹo (dùng cho sẹo nhẹ để tạo bề mặt da bằng phẳng và mịn màng hơn), bấm nâng sẹo (dùng cho sẹo đáy phẳng; đáy sẹo được bấm “nâng” lên và cố định cao bằng bề mặt da), và bấm ghép (dùng cho sẹo đáy phẳng và sâu; sẹo thường được “lấp đầy” bằng mẫu da từ vùng khác trên cơ thể).
- Phương pháp bóc tách sẹo: Phương pháp này thường được áp dụng cho sẹo rỗ và sẹo lõm nặng, lâu năm. Bằng cách sử dụng kim y khoa, phẫu thuật cắt đứt toàn bộ chân sẹo xơ cứng để giải phóng bề mặt sẹo. Mục đích của phương pháp này là giúp sẹo rỗ nhanh chóng “đầy” lên và ngăn ngừa sẹo lõm tái phát.
- Lăn kim: Đây là kỹ thuật sử dụng cây lăn hoặc máy lăn để loại bỏ các sẹo mụn, sau đó áp dụng các tinh chất như huyết tương giàu tiểu cầu (PRP) và các tinh chất HA giúp tái tạo da. Lăn kim có ưu điểm vì kích thước kim có thể điều chỉnh từ 0.1mm đến 1.5mm, phù hợp cho các loại sẹo mụn từ nông đến sâu.
Cần lưu ý rằng phương pháp điều trị sẹo mụn phải được thực hiện bởi các chuyên gia có kinh nghiệm để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Một số cách trị và phòng ngừa mụn trứng cá tại nhà
Để giảm nguy cơ mắc phải mụn trứng cá, bạn có thể thực hiện những bước chăm sóc da đúng cách tại nhà. Dưới đây là những hướng dẫn và gợi ý cần thiết:
- Rửa mặt hàng ngày: Sử dụng sữa rửa mặt dịu nhẹ, không chứa kiềm và có khả năng kiểm soát dầu. Việc rửa mặt đều đặn giúp loại bỏ bụi bẩn và dầu thừa trên da.
- Sử dụng sản phẩm trang điểm phù hợp: Chọn các sản phẩm trang điểm gốc nước hoặc có nhãn dán “không gây dị ứng” để giảm khả năng bít tắc lỗ chân lông, một trong những nguyên nhân gây mụn trứng cá.
- Tẩy trang và làm sạch da trước khi đi ngủ: Đảm bảo loại bỏ hoàn toàn lớp trang điểm và bụi bẩn tích tụ trên da trước khi đi ngủ để không tắc nghẽn lỗ chân lông.
- Tránh tiếp xúc của vùng da bị mụn với các tác nhân gây kích ứng: Hạn chế tiếp xúc của da mụn với ánh nắng mặt trời, tóc, quần áo hay khẩu trang kém vệ sinh, vì những yếu tố này có thể gây kích ứng và làm tổn thương da.
- Chế độ ăn uống và uống đủ nước: Bạn cần có một chế độ ăn uống cân bằng, giàu chất đạm và chất xơ. Hơn nữa, hãy đảm bảo uống đủ lượng nước hàng ngày để duy trì độ ẩm cho da.
- Cân bằng cuộc sống và tránh căng thẳng: Cuộc sống cân bằng và tránh căng thẳng có thể góp phần giảm thiểu sự xuất hiện của mụn trứng cá, vì căng thẳng có thể tác động tiêu cực đến da.
Chúng tôi hy vọng rằng việc tuân thủ những bước chăm sóc da trên sẽ giúp bạn giảm nguy cơ bị mụn trứng cá và có một làn da khỏe mạnh.